Russische ikonen ontmoeten westerse kunst

Het Andrej Rublev Museum in Moskou herbergt een prachtige verzameling ikonen uit de vijftiende eeuw tot circa 1900, die behoort tot de belangrijkste van Rusland. De collectie wordt zelden uitgeleend en het aanbod om een dertigtal indrukwekkende exemplaren in tijdelijke bruikleen te krijgen, heeft Museum Catharijneconvent in Utrecht dan ook met beide handen aangegrepen. Door deze ikonen te combineren met stukken uit de eigen verzameling westerse religieuze kunst van de vroege Middeleeuwen tot heden, is een bijzondere tentoonstelling tot stand gekomen. Goddelijke inspiratie. Russische ikonen ontmoeten westerse kunst geeft een goed overzicht van de overeenkomsten en verschillen tussen orthodoxe en westerse christelijke kunst. Ikonen uit Nederlandse galeries en particuliere verzamelingen maken het geheel compleet. De tentoonstelling is te bezichtigen van 10 april tot en met 4 augustus.

Wederzijdse invloed
De invloed van Byzantijnse ikonen op de kunst in het Westen ontstaat al in de vroege Middeleeuwen. Door pelgrimages, handel en huwelijken komen kunstenaars in contact met ikonen en manuscripten. Ivoorsnijders, miniaturisten en schilders maken gebruik van de Byzantijnse voorbeelden en laten zich hierdoor inspireren. De overeenkomsten zijn onmiskenbaar. Toch groeien de wegen uit elkaar. Waar de oosters-orthodoxe ikonen blijvend volgens een vast stramien worden geschilderd, verandert de westerse kunst in een eigentijdse vertaling van het bijbelse verhaal.

De weerslag van westerse kunstenaars op de ikoonschilderkunst is ontstaan toen Moskou in 1547 tot op de grond afbrandde. Om de stad in ere te herstellen worden ambachtslieden uit West-Europa ontboden. De westerse kunstenaars brengen hun atlassen en geïllustreerde bijbels mee. Zo maken de Russen kennis met nieuwe fenomenen. Perspectief, licht- en schaduwwerking, achtergronden met landschap en architectuur en menselijke proporties doen hun intrede in de Russische schilderkunst.

Nederland-Ruslandjaar
Met de tentoonstelling Goddelijke inspiratie sluit het museum aan bij het Nederland-Ruslandjaar 2013. Dit jaar staat in het teken van de bijzondere relatie tussen Rusland en Nederland. Verschillende musea in Nederland hebben deze gelegenheid aangegrepen om een speciale Kunstroute samen te stellen, waardoor de veelzijdigheid van de Russische kunst en cultuur inzichtelijk wordt gemaakt. Meer informatie op www.catharijneconvent.nl.

Activiteiten en lezingen
Goddelijke inspiratie wordt omlijst door een uitgebreid programma met activiteiten en lezingen. Désirée Krikhaar, gastconservator, vertelt onder andere over de heilige ikonenschilder Andrej Rublev, de betekenis van heiligen op ikonen en over de invloed van westerse schilderkunst op de Russische schilderkunst. Voormalig directeur van Museum Catharijneconvent, Henri Defoer, legt uit hoe de westerse kunstenaars door de Byzantijnse kunst beïnvloed zijn. Paul Brenninkmeijer, voorganger in de Byzantijnse liturgie, spreekt over de betekenis van ikonen in de liturgie. Er is een workshop ikoonmeditatie en een digitale demonstratie over het schilderen van ikonen. Ook zijn er verschillende optredens van Byzantijnse koren. In samenwerking met Labrys Reizen worden er een driedaagse excursie naar het Ikonenmuseum in Frankfurt en een reis naar Moskou georganiseerd. Meer informatie op www.catharijneconvent.nl.

De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij en het Ministerie van Cultuur van de Russische Federatie.

10 april - 4 augustus 2013

Als u wilt reageren op bovenstaand artikel dan kunt u mailen naar info@actueelnieuwsnederland.nl en schrijf duidelijk erbij over welk artikel het gaat