Bezuinigingen zorg vereisen keuzes van kabinet

Het is positief dat verschillende aangekondigde bezuinigingen in de langdurige zorg uit het regeerakkoord verzacht zijn. Echter clienten, werknemers, aanbieders en gemeenten krijgen in 2015 nog steeds te maken met zeer forse structurele bezuinigingen. Die bezuinigingen vereisen keuzes om de zorg en ondersteuning terecht te laten komen bij hen die het niet zelf kunnen betalen noch kunnen terugvallen op een sociaal netwerk. En die keuzes worden nog onvoldoende gemaakt door het kabinet, stelt de VNG in reactie op de brief van staatssecretaris Van Rijn 'Hervorming langdurige zorg'.

Veel gemeenten vonden dat de aangekondigde bezuinigingen burgers te zwaar zouden treffen. Het verlichten van de structurele bezuinigingen is daarom goed nieuws. Ook positief is dat het kabinet verschillende aanpassingen doorvoert in 2014: de dagbesteding blijft beschikbaar voor nieuwe clienten, de maatregelen in de verzorging zijn geschrapt en de huishoudelijke hulp blijft voor nieuwe clienten beschikbaar. De staatssecretaris financiert dit laatste echter door de rekening van 89 miljoen bij de gemeenten neer te leggen, die maar moeten zien hoe ze dit gat dichtbreien.

Overigens wijzen gemeenten erop dat het kabinet vanaf 2015 nog steeds enorme bezuinigingen doorvoert in zorg en ondersteuning: 600 miljoen minder voor de huishoudelijke hulp, 550 miljoen minder voor inkomensondersteuning chronisch zieken en gehandicapten, en 25% mindervoor begeleiding en verzorging (tussen 1 en anderhalf miljard). Het kabinet moet ook deze boodschap helder communiceren, want voor zowel clienten als werknemers zullen bezuinigingen van deze omvang zich niet pijnloos voltrekken.

De grote vraag is of gemeenten in staat worden gesteld om de bezuinigingen op een zorgvuldige en verantwoorde manier uit te voeren. De brief geeft daar nog geen sluitend antwoord op. Gemeenten hebben in de Wmo een steviger instrumentarium nodig dan nu. Er moeten moeilijke maar rechtvaardige keuzes gemaakt worden: wie kan het zonder ondersteuning van de overheid redden en wie niet. Zonder de mogelijkheid om daarin gericht te sturen, zullen bezuinigingen leiden tot versobering voor iedereen of het ontstaan van wachtlijsten. Voor degenen die echt op zorg en ondersteuning zijn aangewezen, zal dit zeer negatief uitpakken.

De staatssecretaris maakt in deze brief nog onvoldoende helder of gemeenten de benodigde concrete instrumenten zullen krijgen om dit te voorkomen. Problematisch is dat gemeenten ook straks geen inkomenspolitiek mogen voeren en alleen via eigen bijdragen rekening mogen houden met het inkomen.

Dat betekent dat gemeenten nog steeds welgestelden met hypotheekvrije huizen woningaanpassingen moeten blijven bieden van soms tienduizenden euro's, en dat er geen inkomensgrenzen gesteld kunnen worden bij deelname aan lokale vervoerssystemen. Ook blijft de manier waarop van mensen gevraagd kan worden te kijken wat zij zelf of hun sociaal netwerk kunnen bijdragen aan oplossingen te vrijblijvend geformuleerd.

In tegenstelling tot de huidige AWBZ biedt de Wmo toekomstbestendig financieel en maatschappelijk beleid. Gemeenten werken met de Wmo aan een samenhangende ondersteuning voor kwetsbare burgers, in de eigen woonomgeving, activerend in plaats van afhankelijk makend, met oog voor mogelijkheden en beperkingen, en met een grotere rol voor eigen kracht en sociaal netwerk. Op die Wmo-manier kunnen we kwetsbare mensen nu zorg en ondersteuning bieden, maar zorgen we er tegelijk voor dat in de toekomst zorg en ondersteuning beschikbaar blijven voor mensen die het 't hardst nodig hebben. Met de nieuwe taken die naar gemeenten overgaan in het sociale domein, moet voor een doelmatige besteding van budget deze zo min mogelijk schotten kennen. Daarnaast moeten gemeenten wel kunnen beschikken over instrumenten om de bezuinigingen op een eerlijke en zorgvuldige manier te laten landen.

De VNG spreekt tot slot haar zorgen uit over de planning van de benodigde wetgeving tot wijziging van de Wmo. Als de wet pas halverwege 2014 door de Tweede en Eerste kamer komt, blijft een half jaar over. Dat moet eerder afgerond kunnen worden. Gemeenten willen geen uitstel van invoering maar wel in hun lokale besluitvorming en bij de gesprekken met de honderdduizenden clienten dezelfde zorgvuldigheid kunnen betrachten als hun counterparts in het landelijke politieke proces. Een half jaar is te kort voor een zorgvuldige voorbereiding.

Bron: Nieuwsbank