Miljoenen zonder medicijnen door slechte verkrijgbaarheid

In landen met een laag- of middeninkomen zoals Indonesië, Marokko en Pakistan, zijn in de publieke sector geneesmiddelen vaker niet dan wel verkrijgbaar. Bovendien zijn medicijnen relatief duur en daardoor voor een deel van de patiënten zelfs onbetaalbaar. Dat de bevolking van deze landen onvoldoende toegang heeft tot geneesmiddelen is al langer bekend, maar promotieonderzoek van Alexandra Cameron levert voor het eerst harde gegevens.

‘Het concept van toegang tot medicijnen is moeilijk te definiëren’, aldus Cameron. ‘Dus zijn cijfers noodzakelijk om aan te tonen dat er een probleem is, om vergelijkingen tussen landen te kunnen maken en om een betere toegankelijkheid te stimuleren en te registreren.’

Medicijnen vaker niet dan wel beschikbaar
Met haar onderzoek toont Cameron onmiskenbaar aan dat de toegang tot medicijnen in landen met een laag- of middeninkomen slecht is. In de door de overheid gefinancierde gezondheidszorg is maar 38% van 15 veelgebruikte medicijnen op voorraad en in de private sector is dat nog steeds niet meer dan 64%.

Analyses van de beschikbaarheid van geneesmiddelen voor specifieke aandoeningen laten vergelijkbare resultaten zien. In de publieke gezondheidszorg was van alle noodzakelijke anti-epileptica minder dan 50% verkrijgbaar en van de medicijnen voor hart- en bloedvaten zelfs maar 26%.

In zijn algemeenheid bleken medicijnen voor chronische aandoeningen nog minder goed verkrijgbaar dan middelen voor acute ziekten, zoals infecties. ‘Hieruit blijkt dat de publieke gezondheidszorg nog onvoldoende de omslag heeft gemaakt van reageren op acute gezondheidsproblemen naar de behandeling van chronische aandoeningen’, aldus Cameron.

Onder de armoedegrens
Cameron onderzocht ook de prijzen en betaalbaarheid van geneesmiddelen in landen met een laag- of middeninkomen. Zij ontdekte dat patiënten in de private sector 9 tot 25 keer meer betalen dan de prijs op de wereldmarkt voor de goedkoopste merkloze medicijnen. Oorzaken variëren van hoge BTW-tarieven, opslagen door groothandel en winkelier, tot artsen die zowel geneesmiddelen voorschrijven als verstrekken.

Door deze hoge prijzen, rekent Cameron als voorbeeld voor, zou nog eens 6% van de bevolking onder de armoedegrens komen als zij voor chronisch gebruik het anti-diabetes middel glibenclamide moesten kopen. ‘Zelfs merkloze geneesmiddelen kunnen zo duur zijn, dat ze voor patiënten in de private sector onbetaalbaar zijn.’

Proefschrift
‘Understanding access to medicines in low- and middle-income countries through the use of price and availability indicators’

Het proefschrift omvat meerdere publicaties, waaronder onderstaande:

Differences in the availability of medicines for chronic and acute conditions in the public and private sectors of developing countries.

Cameron A, Roubos I, Ewen M, Mantel-Teeuwisse AK, Leufkens HG, Laing RO.

Bull World Health Organ. 2011 Jun 1;89(6):412-21

Alexandra Cameron promoveert op 10 januari om om 16.15 uur in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht. Zij voerde haar promotieonderzoek uit bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en Health Action International in Amsterdam.