Bril met live ondertiteling

Spraakherkenning

Voor een prima horend persoon is de bril misschien een gimmick, voor doven en slechthorenden is hij een uitkomst. Wie de bril heeft opgezet ziet wat de gesprekspartner zegt als tekst in de lucht verschijnen, geprojecteerd op een afstand van zo'n drie virtuele meters. De bril is draadloos verbonden met een microfoon. Spraakherkenningssoftware transformeert de opgevangen geluiden in tekst, die vervolgens door de bril wordt weergegeven. De (doorzichtige) bril is nu nog wat log.

Smartphone

Het idee voor SpraakZien ontstond in 2010 buiten de Leidse universiteit, toen natuurkundige Michiel van Overbeek, specialist op geluidsgebied, werd getroffen door een gehooraandoening. Hij liet zijn hersens kraken en bedacht de bril. Om zijn idee te ontwikkelen, richtte hij samen met Wilfried Claus en Barend Nieuwendijk de maatschap OorZaak op. Nieuwendijk: `We combineren drie bestaande technieken: een videobril, een mini-microfoon en spraakherkenningssoftware. In die technieken is een enorme ontwikkeling gaande. We willen ook dat de software op de smartphone gaat draaien; nu heb je nog een laptop nodig.' De Stichting Plotsdoven juicht het initiatief toe en heeft gezorgd voor testpersonen.

Theorie en praktijk

Voorlopig wordt er echter nog volop getest. En daar verschijnt Leiden op het toneel. Want de theorie is natuurlijk mooi, maar werkt de bril wel zoals gehoopt? Hebben mensen met gehoorproblemen hier echt iets aan? Zo kwam OorZaak bij de opleiding Taalwetenschap terecht, waar studenten al les krijgen in psychologie en neurolinguistiek, en tevens ervaring hebben met experimentele taalkunde.

Enthousiasme

De experimenten vallen onder de verantwoordelijkheid van neurolinguist prof.dr. Niels Schiller en foneticus prof.dr. Vincent van Heuven van het Leiden University Centre for Linguistics (LUCL). In het fonetisch lab in het Lipsiusgebouw nemen vier studenten tests af bij doven en zeer slechthorenden. De proefpersoon moet woorden nazeggen en vragen beantwoorden over een verhaal dat de studentes vertellen, steeds een keer zonder en een keer met bril. De reacties zijn enthousiast, maar ook kritisch, aldus de studenten. `Er moet nog veel verbeterd worden. Praten met een gesprekspartner lukt bijvoorbeeld wel, maar hoe gaat het op een drukke, luidruchtige verjaardag'' Toch ziet de doelgroep heil in het product: `Sommige mensen zijn door hun doofheid in een isolementbeland; dit is een manier om dat te doorbreken.'

Verderoptimaliseren

De studenten verwachten hun experimenten half december af te ronden. Daarna begint de dataverwerking en schrijven ze gezamenlijk een artikel over de resultaten. Barend Nieuwendijk verwacht echter dat de ontwikkelingsfase van de bril nog wel wat langer duurt. `Met wat we nu hebben kunnen we al veel mensen helpen maar er wachten nog jaren van optimalisering van de bril.'