Eerste allesomvattende biografie over Piet Mondriaan

Nieuw ontdekt beeldmateriaal toont het schildersgebaar waarmee Mondriaan zijn laatste meesterwerk op doek zette.

In 1942 begint Piet Mondriaan aan een werk waarvan hij vermoedt dat het zijn laatste is - en dat inmiddels wereldberoemd is onder de titel Victory Boogie Woogie. De nieuwe biografie van Hans Janssen, Mondriaan-expert en conservator moderne kunst bij het Gemeentemuseum Den Haag, onthult niet eerder gepubliceerde foto’s van Mondriaan al werkend aan dit schilderij. Hans Janssen: ‘Voor het eerst zien we het schildersgebaar waarmee Mondriaan zijn ultieme meesterwerk op doek zette.’

De onbekende foto’s, waarvan er een de cover van het nieuwe boek siert, zijn ontdekt in het archief van de National Gallery of Art in Washington en tonen Mondriaan aan het werk in zijn New Yorkse atelier. Plat op de tafel voor hem ligt het schilderij dat nu wereldberoemd is onder de titel Victory Boogie Woogie. In zijn rechterhand heeft hij een penseel; in zijn linkerhand een doekje en een schilderskwast waarvan de haren zijn vervangen door een scherp geslepen voorwerp om de verf op het doek in toom te ‘duwen’ en schrapen.

De foto maakt deel uit van een serie van drie foto’s, gemaakt door een onbekende fotograaf. Twee van de drie foto’s zijn niet eerder gepubliceerd. De ontdekking werd gedaan door Nancy Troy, Mondriaan-kenner verbonden aan Stanford University. Zij deelde haar uitzonderlijke vondst met Janssen.

Hans Janssen: ‘Toen ik de foto’s zag, wist ik meteen: dit is iets bijzonders. Eerder was altijd aangenomen dat er geen beeldmateriaal bestond van Mondriaan werkend aan Victory Boogie Woogie.’

Sleutelmomenten
In december verschijnt Janssens biografie Piet Mondriaan. Een nieuwe kunst voor een ongekend leven bij uitgeverij Hollands Diep. Aan de hand van Mondriaans schilderijen, maar ook foto’s, brieven, dagboekfragmenten en gesprekken reconstrueert Janssen een reeks sleutelmomenten uit het leven en werk van de kunstenaar, die de wereld voorgoed veranderde. Van zijn tijd in Amsterdam, Laren, Parijs, Londen en New York, tot zijn liefdes en vriendschappen; van de totstandkoming van zijn belangrijkste werken tot de maatschappelijke veranderingen waarin hij zich bewoog.

Janssen rekent resoluut af met het beeld van de schilder als een vrouwenmijdende kluizenaar en biedt nieuwe inzichten over zijn veelzijdige en vooruitstrevende levenshouding.

Hans Janssen: ‘Mondriaan wordt vaak geportretteerd als een rationele, ascetische man. Een monnik die zich opsloot in zijn atelier en in alle rust aan zijn schilderijen werkte. Maar wie de historische feiten op een rij zet, komt op het tegendeel uit. De kunstenaar beleefde zijn bloeiperiode in Parijs, genoot bekendheid in New York en spendeerde geld en tijd in het gezelschap van de artistieke bohème, aan uitgaan en aan vrouwen.’

De biografie is een historische collage met romantische elementen. Op basis van grondig bronnenonderzoek verbindt Janssen leven en werk, en werpt zo een nieuw licht op de kunstenaar die gek was van jazz, open opvattingen had over liefde en huwelijk, maar uiteindelijk maar één echte passie had: het schilderen.

100 jaar Mondriaan en De Stijl
Piet Mondriaan. Een nieuwe kunst voor een ongekend leven is het resultaat van jarenlang onderzoek naar het leven en werk van Mondriaan. De publicatie is een samenwerking tussen uitgeverij Hollands Diep en het Gemeentemuseum Den Haag, dat ’s werelds grootste Mondriaan-collectie bezit. Het museum verricht permanent onderzoek, onder meer naar conservering en restauratie van Mondriaans werk, en is daarmee internationaal het expertisecentrum voor Mondriaan.

Het boek vormt een opmaat voor het feestjaar Mondriaan tot Dutch Design. 100 jaar De Stijl. In 2017 viert Nederland dat De Stijl, de internationale kunstbeweging waar Mondriaan deel van uitmaakt, 100 jaar geleden is opgericht. Het Gemeentemuseum pakt daarom groots uit met vier presentaties over Mondriaan, waaronder een grote overzichtstentoonstelling waarin zijn ontwikkeling van landschapsschilder naar pionier van de abstracte schilderkunst wordt geïllustreerd.
Piet Mondriaan. Een nieuwe kunst voor een ongekend leven verschijnt bij Hollands Diep, € 39,99, 656 pagina’s, www.hollandsdiep.nl