Veel problemen medicatie veroorzaakt door bijwerkingen

Het gros van geneesmiddelgerelateerde problemen bij in het ziekenhuis opgenomen patienten wordt veroorzaakt door niet-ernstige, niet-vermijdbare bijwerkingen. Vroege signalering hiervan en interventie kunnen het welzijn van deze patienten verbeteren. Dat blijkt uit onderzoek onder leiding van het UMCG. De onderzoekers publiceren hun bevindingen vandaag in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. 

In ziekenhuizen is veel aandacht voor medicatieveiligheid. Onderzoek naar geneesmiddelgerelateerde problemen bij patienten is vooral gericht op het voorkomen van deze problemen, veroorzaakt door medicatiefouten. Minder aandacht is er voor medicatieproblemen die ontstaan als gevolg van bijwerkingen die niet te voorkomen zijn. Onderzoekers van het UMCG, het Erasmus MC en het TweeSteden ziekenhuis te Tilburg onderzochten het voorkomen van geneesmiddelgerelateerde problemen bij opgenomen patienten, veroorzaakt door zowel medicatiefouten als niet-vermijdbare bijwerkingen, en de factoren die hieraan ten grondslag liggen. 

Gedurende een periode van vijf maanden werden in twee ziekenhuizen (UMCG en TweeSteden ziekenhuis) de medicatiegerelateerde problemen bij een groot aantal opgenomen patienten in kaart gebracht, veroorzaakt door zowel medicatiefouten (zoals voorschrijf-, overschrijf-, aflever-, of toedienfouten) als niet-vermijdbare bijwerkingen. Laatstgenoemde worden veroorzaakt door farmaceutische, chemische en/of farmacologische eigenschappen van het geneesmiddel zelf. In de ziekenhuizen werd gewerkt met een elektronisch voorschrijfsysteem en een klinisch beslissingsondersteunend systeem. 

Zelfde risicofactoren 
Meer dan de helft (58%) van de opgenomen patienten ondervond problemen door geneesmiddelen, waarvan het merendeel (88%) niet-ernstige, niet-vermijdbare bijwerkingen. De meest voorkomende medicatieproblemen waren obstipatie, diarree, benauwdheid, verhoogde kans op bloedingen, misselijkheid en duizeligheid. Zowel vermijdbare problemen door medicatiefouten als niet-vermijdbare bijwerkingen hadden grotendeels dezelfde risicofactoren, zoals het aantal verschillende voorgeschreven medicijnen, de opnameduur, organisatorische factoren en het hebben van meerdere aandoeningen tegelijkertijd. 

Elektronisch voorschrijfsysteem helpt Uit het onderzoek blijkt ook dat het gebruik van een elektronisch voorschrijfsysteem het aantal medicatiefouten kan verminderen en mogelijk ook de daaruit voortvloeiende, dus te voorkomen bijwerkingen. Voor de niet-vermijdbare bijwerkingen geldt dat verpleegkundigen en artsen hierop alert moeten zijn, zodat vroege (betere) signalering mogelijk is en de medicatie kan worden bijgesteld op advies van de ziekenhuisapotheker. Dit kan zeker het welzijn van opgenomen patienten verbeteren.

© Nieuwsbank