Religieuze (in)tolerantie in de Gouden Eeuw

Nederlanders hebben een tolerante volksaard. Sinds Willem van Oranje ‘vrijheid van geweten’ tot een van zijn strijdpunten maakte, bestaat het idee dat de inwoners van de Lage Landen bij uitstek een vrijheidslievend en tolerant volk zijn. Dit idee van het door de geschiedenis gegroeide tolerante Nederland staat de laatste tien jaar echter sterk onder druk. Waren we wel dat verdraagzame volk of is dat een mythe die we tot in onze tijd zorgvuldig in stand hebben gehouden? Recent kunsthistorisch onderzoek hierover vormt de aanleiding voor de tentoonstelling Vormen van Verdraagzaamheid, die van 6 september 2013 tot en met 5 januari 2014 te zien is in Museum Catharijneconvent. Vormen van Verdraagzaamheid werpt nieuw licht op de religieuze verdraagzaamheid in de Gouden Eeuw en maakt deel uit van de viering van de Vrede van Utrecht. In het kader van de tentoonstelling organiseert de Vermeulen Brauckman Stichting een prijsvraag voor hedendaagse kunst over het thema tolerantie, dat nog altijd heel actueel is.

In de tentoonstelling maakt het publiek kennis met talloze verhalen over de religieuze kunst en cultuur uit de Gouden Eeuw. Verhalen over verborgen schuilkerken achter gevels van Amsterdamse woonhuizen en schilderijen van kunstenaars die opdrachten uitvoerden voor allerlei denominaties. Katholieke kunstenaars werkten bijvoorbeeld vaak voor protestantse opdrachtgevers en andersom. En niet de minste kunstenaars bovendien: op de expositie zijn meesters als Frans Hals, Rembrandt en Pieter Saenredam vertegenwoordigd. Schilderijen en voorwerpen van hoge kwaliteit, uit de collectie van Museum Catharijneconvent en van binnen- en buitenlandse bruikleengevers, vertellen verhalen die iedereen zullen bijblijven.

In de Middeleeuwen deelt de gehele bevolking hetzelfde geloof, het katholicisme. Door de hervormingen van de zestiende eeuw komen groepen gelovigen in Europa opeens tegenover elkaar te staan. Lutheranen, calvinisten, remonstranten en katholieken hangen elk in hun ogen het ware geloof aan. De religieuze, maar vooral ook maatschappelijke situatie verandert hierdoor sterk. De buren zijn opeens ketters en er moet een nieuwe manier worden gevonden om met elkaar samen te leven.

Ondanks alle problemen in het zeventiende-eeuwse Nederland leeft men – net als in de rest van Europa – over het algemeen vreedzaam naast elkaar. Er is sprake van tolerantie, of beter van ‘tolereren’. De verschillende geloven kunnen tot op zekere hoogte in het openbaar bestaan, zolang de ander er maar geen last van heeft. Museum Catharijneconvent laat zien hoe de religieuze denominaties in de dagelijkse praktijk naast elkaar leefden en hoe ‘pragmatische’ tolerantie er precies uitzag. De basis van onze vermeende volksaard wordt opnieuw bekeken.

Vermeulen Brauckman Kunstprijs
In samenwerking met Museum Catharijneconvent organiseert de Vermeulen Brauckman Stichting een prijsvraag voor hedendaagse kunst, deze keer in de categorie fotografie. Uitgangspunt van de prijsvraag is altijd een bijbeltekst, waarop de inzendingen reageren. Dit jaar is gekozen voor de frase ‘Geeft mijn voeten de ruimte’. Aansluitend bij de tentoonstelling worden de beste foto’s geëxposeerd, waardoor ook de (in)tolerantie in onze samenleving in beeld wordt gebracht.

Vrede van Utrecht
De tentoonstelling Vormen van Verdraagzaamheid is onderdeel van de activiteiten die plaatsvinden rond de herdenking van de Vrede van Utrecht (1713). Dit jaar bestaat de Vrede van Utrecht 300 jaar. Van 2 maart 2013 tot 2 maart 2014 vertellen de Utrechtse musea het verhaal van de Vrede in al zijn facetten, onder het motto Wélke Vrede? De tentoonstelling in Museum Catharijneconvent vormt de afsluiting. www.vredevanutrecht2013.nl

Heb jij een mening die je graag wilt delen over dit onderwerp stuur het dan naar info@actueelnieuwsnederland.nl en schrijf duidelijk erbij over welk artikel het gaat.