Nederlandse fotograaf Machiel Botman

17 mei - 24 augustus 2014 Fotomuseum Den Haag

In de internationale fotografiewereld neemt de Nederlandse fotograaf Machiel Botman (1955) al decennialang een unieke, ietwat ongrijpbare positie in. Langzaam en buitengewoon precies werkt hij aan een hecht oeuvre, aan de ontwikkeling van een specifieke “fotografische taal” bestaande uit talloze geïsoleerde fragmenten en flarden van de werkelijkheid. Het zijn zwart-witfoto’s van alledaagse dingen die op zijn pad komen (een mens, een dier, een huis, een boom, een bloem). Door zijn merkwaardig verwrongen lens zien we een andere wereld, vol gevoel en van een onwerkelijke schoonheid. Eens in de tien jaar publiceert Botman een belangrijk fotoboek waarin deze autonome momentopnames aaneengeregen worden tot een visueel gedicht: een ritmische, associatieve vertelling. De tentoonstelling in het Fotomuseum Den Haag is zijn eerste grote overzicht.

Botmans werk getuigt van een mooi leven: spelende kinderen, een besneeuwd weiland, een wegvliegende vleermuis of een vrouw in bad. Ieder beeld lijkt geladen met betekenis; alsof de kunstenaar eenvoudige dingen fotografeert die symbool staan voor grote levensvragen. De manier waarop hij dat doet is allerminst alledaags: er is steeds sprake van een bijna niet te benoemen schoonheid met een zekere dreiging. Hij reproduceert een steeds schaarser wordende wereld waarin de tijd stil lijkt te staan, waarin er sprake is van ontroering, verdriet, onbezorgdheid zonder haast.

De fotoboeken van Botman zijn als het ware ‘levensboeken’ van de kunstenaar. Ze bevatten een poëtische symboliek die tot uiting komt in de combinatie van beelden. In zijn boek Heartbeat (1994) bijvoorbeeld, plaatst hij een portret van zijn moeder kort voor haar dood bij een beeltenis van een beregend raam, en komen aspecten als ‘kind’, ‘vrouw’, ‘seks’ en ‘dood’ terug. Zijn werk is niet lineair en legt weinig uit. Hierdoor ontstaat er voor de toeschouwer veel ruimte voor interpretatie en reflectie.

Ondanks zijn krachtige bariet afdrukken heeft de fotografie van Machiel Botman een bescheiden uitstraling. Wars van trends in de fotografie is hij bovenal een fotograaf die zijn eigen weg is blijven gaan. Botman is autodidact en hij werkt hoofdzakelijk analoog. Inspiratiebronnen zijn onder andere fotografen Dave Heath en Masahisa Fukase, en beeldend kunstenaar Constant Nieuwenhuys. Met name in het buitenland heeft hij een kring van verzamelaars en bewonderaars opgebouwd.

Het Fotomuseum Den Haag toont een selectie vanaf het begin tot het heden (1965 - 2012), met foto's uit Botmans boeken en veel werk dat niet gepubliceerd werd. Er is aandacht voor zijn talloze boekdummy’s en er wordt een bijzondere catalogus uitgegeven bij deze tentoonstelling.

De tentoonstelling werd samengesteld door Victor Levie en Machiel Botman. Levie (ontwerper van tentoonstellingen en publicaties voor musea en fotografen in binnen en buitenland) is bij Machiel Botman’s werk en boeken betrokken geweest vanaf eind jaren tachtig.