Mark Rothko in Gemeente Museum Den Haag

Het oeuvre van Mark Rothko (1903-1970) is episch en tegelijk heel intiem en menselijk, het spreekt tot de verbeelding en kent vele liefhebbers. Zijn uit veel verflagen opgebouwde kleurvelden zijn van een ongekende intensiteit en sensualiteit en verbeelden universele gevoelens als angst, extase, tragiek en euforie. Rothko was een intense kunstenaar die alles gaf en zoals vaker met grote kunstenaars, een moeilijk leven kende; gevoed door de ontgoocheling die de wereldoorlogen teweeg hadden gebracht en geteisterd door depressie. Een getormenteerde ziel die tot grootse kunst in staat was, en mensen tot op de dag van vandaag hiermee troost en verwondert. Zijn tentoonstellingen trekken een groot publiek en op veilingen levert zijn werk recordbedragen op. Het Gemeentemuseum Den Haag kondigt met trots een nieuwe tentoonstelling van de kunstenaar aan, vanaf september, meer dan veertig jaar na de laatste tentoonstelling van Rothko in Nederland.

Rothko was van Joods-Russische afkomst maar groeide op in Amerika. Niets in zijn afkomst of familie lijkt hem te hebben voorbestemd om kunstenaar te worden. Hij kwam dan ook pas relatief laat en min of meer toevallig tot de ontdekking dat schilderen iets voor hem zou kunnen zijn. Hij volgde enkele opleidingen maar is zichzelf altijd voornamelijk als autodidact blijven zien. Rothko is beroemd om zijn classic style; zijn schilderstijl sinds de jaren vijftig: monumentale kleurvelden op doeken groter dan de menselijke maat. Met kleur wil hij een emotie oproepen; van jubelend geel en roze tot somber blauw en zwart. De grote vierkante of rechthoekige monochrome werken lijken door te lopen buiten het doek; waarmee Rothko probeerde de toeschouwer te overweldigen en te omhullen.

In de tentoonstelling komt de classic style uitgebreid aan bod, maar ook zal er aandacht besteed worden aan het vroege werk, dat minder vaak wordt getoond. Rothko ontwikkelde zich via een soort fauvistisch realisme en een zeer eigene vorm van surrealisme naar abstractie toe. Voor de tentoonstelling wordt gebruik gemaakt van recent onderzoek naar Rothko’s overgangsperiode. Het is in het Gemeentemuseum bijzonder op zijn plaats om juist aandacht te kunnen besteden aan de weg naar abstractie die Rothko heeft afgelegd. Het museum herbergt immers de grootste collectie Mondriaan ter wereld, die bij uitstek bekend is om zijn weg naar abstractie. Aan de analogie én de verschillen in de ontwikkeling van beide kunstenaars zal in de tentoonstelling ook aandacht worden besteed.

Mondriaan was begin jaren vijftig een beroemde kunstenaar in New York, en Rothko was nog een onbekende. Waarschijnlijk om die reden noemde een kunstcriticus zijn werk ‘blurry Mondrians’. Rothko verzette zich publiekelijk tegen deze opvatting, maar elders toonde hij juist weer zijn respect; hij noemde Mondriaan zelfs ‘de meest sensuele schilder die hij kende’.

Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus met artikelen van o.a. Harry Cooper, Franz-W. Kaiser en Joost Zwagerman.