Toneelgroep Amsterdam na de repetitie / persona

regie ivo van hove
met marieke heebink, frieda pittoors, gijs scholten van aschat, karina smulders
vertaling na de repetitie: karst woudstra, persona: peter van kraaij
dramaturgie: peter van kraaij
scenografie jan versweyveld
geluidsontwerp roeland fernhout
kostuums an d’huys
coproductie théâtre de la place (liège), théâtres de la ville de luxembourg, maison des arts de créteil

Het tweeluik Na de repetitie / Persona - geregisseerd door Ivo van Hove, naar teksten van Ingmar Bergman - is dit seizoen van 4 t/m 18 januari exclusief te zien in de Stadsschouwburg Amsterdam. In een zinnenprikkelende enscenering wordt het publiek ondergedompeld in de (fantasie)wereld van een regisseur en een actrice. Zowel Marieke Heebink als Karina Smulders ontving voor haar rol in Persona een nominatie voor de Theo d’Or 2013.

synopsis
In Na de repetitie treffen we een regisseur (Gijs Scholten van Aschat) die zich uit het publieke leven heeft teruggetrokken en nog slechts leeft voor zijn kunst. In de beslotenheid van een repetitieruimte probeert hij zijn dromen te realiseren en zijn angsten te bezweren. Op een dag komt de jonge actrice (Karina Smulders) met wie hij aan Droomspel werkt zijn rust verstoren: hij bezwijkt voor haar charmes en herkent in haar de trekken van haar overleden moeder Rachel (Marieke Heebink) op wie hij ooit hartstochtelijk verliefd was. Ook Rachel dringt als in een dagdroom zijn zorgvuldig gecontroleerde bestaan weer binnen. Beide vrouwen gooien zijn zekerheden overhoop en laten het leven in al zijn grilligheid weer binnen: de een met de mogelijkheid van een laatste verliefdheid, de ander met de zekerheid van een naderende dood. In Persona weigert een gevierde actrice (Marieke Heebink) nog langer te praten en stopt midden in een voorstelling. Ze wordt opgenomen in een psychiatrische kliniek en trekt zich terug in een ondoordringbaar bastion van stilzwijgen waaruit een jonge verpleegster (Karina Smulders) haar tracht te redden. Ze reizen af naar een verlaten eiland waar ze in aanraking met de natuur troost en genezing hopen te vinden. Het verblijf wordt een nachtmerrie waarin de grenzen tussen beiden langzaamaan oplossen.

ingmar bergman
Ingmar Bergman (1918 - 2007) wordt beschouwd als één van de grootste film- en theaterregisseurs ooit. Hij schreef en regisseerde meer dan veertig speelfilms waaronder Het Zevende Zegel, Wilde Aardbeien, Het Slangenei en Fanny en Alexander. Als theatermaker ensceneerde hij meer dan honderd voorstellingen in zijn geboorteland Zweden en op verschillende Europese podia. Zijn oeuvre werd overladen met talloze prijzen en heeft een hele generatie regisseurs beïnvloed. Na de repetitie (1984) is gebaseerd op het essay dat Bergman voor televisie over theater en over toneelspelen schreef. Over Persona, Bergmans meesterwerk uit 1966, zei hij zelf: ‘At some time or other, I said that Persona saved my life - that is no exaggeration. If I had not found the strength to make that film, I would probably have been all washed up. (…) Today I feel that in Persona - and later in Cries and Whispers - I had gone as far as I could go. And that
in these two instances, when working in total freedom, I touched wordless secrets that only the cinema can discover.’

ivo van hove
Met Na de repetitie / Persona bracht Van Hove voor het eerst twee teksten van Bergman samen, die op meerdere niveaus parallellen vertonen. Beiden spelen zich af binnen het theatermilieu, beiden zoeken de fragiele grens op tussen verbeelding en werkelijkheid en beiden stellen vragen over de noodzaak van theater in het individuele leven en de maatschappij. Van Hove: ‘In Na de repetitie volgen we een regisseur voor wie theater maken de essentie van zijn leven is, de brandstof voor zijn bestaan. Zijn voorstellingen vormen zijn autobiografie. De wereld van illusies en fictie is voor hem een realiteit. In het theater beleeft hij 12-11-2013 na de repetitie / persona | toneelgroep amsterdam 2 zijn diepste verlangens, drijft hij zijn angsten uit, ontstaan prille liefdes en neemt hij afscheid van versleten, uitgewoonde relaties. In Persona stopt een actrice midden in een voorstelling abrupt met spelen. Ze weigert nog een woord te spreken. Voor haar is theater spelen zinloos geworden. Twee korte stukken over de zin van theater en kunst in ons leven en in onze samenleving. Maar zoals het grootmeester Ingmar Bergman past, doet hij dit niet moraliserend maar met veel aandacht en inzicht voor de mens in al zijn onnavolgbare complexiteit. Ontroerend maar ook hard.’

theo d’or
Marieke Heebink en Karina Smulders ontvingen een nominatie voor de Theo d’Or 2013 (meest indrukwekkende vrouwelijke, dragende rol) voor hun rol in Persona. De jury: 'Heebink geeft op haast
onnavolgbare wijze gestalte aan een getroebleerd personage dat van het ene moment op het andere niet meer spreekt. Zonder tekst verbeeldt ze aanvankelijk alleen maar een lichaam, naakt en kwetsbaar. Geleidelijk aan laat ze het gevoel terugstromen - en hoe.' En: 'Smulders schittert als de jonge verpleegster van een gevierde actrice. Waar de actrice niet meer spreekt, praat Smulders’ personage honderduit. Het publiek wordt deelgenoot van haar intiemste gevoelens en is getuige van haar overrompelende reactie op het moment dat ze wordt verraden. Van begin tot eind hang je aan haar lippen.’

rolverdeling na de repetitie rolverdeling persona
gijs scholten van aschat hendrik vogler marieke heebink elisabeth vogler
marieke heebink rachel frieda pittoors dokter
karina smulders anna gijs scholten van aschat echtgenoot elisabeth
karina smulders alma

ta-extra amsterdam
Op woensdagen wordt een inleiding aangeboden en op vrijdagen een nagesprek met de acteurs.

uit de pers
'schrijnend, levensecht theater' de Volkskrant*****
'de acteurs verrichten hier wonderen' De Morgen*****
'een tweeluik dat je pakt' Telegraaf****
'hier gebeurt er iets wondermoois' Theaterkrant****
'virtuoos' NRC****
‘Hoe verbeelding en realiteit met elkaar aan de haal kunnen gaan, beheersen Heebink, Scholten van Aschat
en Smulders tot in hun vingertoppen. Spits, genuanceerd, transparant en tegelijk blijft er genoeg te raden
over om de geest van de toeschouwer te prikkelen.’ Trouw****
'een hommage aan het theater en het leven' Knack****

speellijst 13|14
za 4 jan 20:00 amsterdam stadsschouwburg amsterdam
zo 5 jan 16:00 amsterdam stadsschouwburg amsterdam
di 7 jan 20:00 amsterdam stadsschouwburg amsterdam
wo 8 jan 20:00 amsterdam stadsschouwburg amsterdam inleiding
vr 10 jan 20:00 amsterdam stadsschouwburg amsterdam nagesprek
za 11 jan 20:00 amsterdam stadsschouwburg amsterdam
di 14 jan 20:00 amsterdam stadsschouwburg amsterdam
wo 15 jan 20:00 amsterdam stadsschouwburg amsterdam inleiding
vr 17 jan 20:00 amsterdam stadsschouwburg amsterdam nagesprek
za 18 jan 20:00 amsterdam stadsschouwburg amsterdam
wijzigingen voorbehouden

Deze productie is tot stand gekomen met medewerking van Auteursbureau ALMO bvba in opdracht van Josef Weinberger Ltd, Londen en de Ingmar Bergman Foundation, www.ingmarbergman.se