Geen nieuwe verloren generatie

voorjaarsnotaTijdens de behandeling van de voorjaarsnota in de Statenvergadering van 26 juni heeft fractievoorzitter Romke Visser aangegeven waar de accenten voor het beleid van de provincie het komende jaar moet liggen. Ondanks dat de bezuinigingen niet te vermijden zijn betekent dit niet dat wij geen ambities hebben en kunnen uitvoeren om Groningen verder te kunnen brengen. Daarom pleiten wij onder meer voor een sterke focus op de regionale economie en de bestrijding van jeugdwerkloosheid.

Woordvoering Romke Visser

Romke VisserBij mijn eerste algemene beschouwingen als voorzitter van de PvdA-fractie past een persoonlijke noot, waarmee ik mijn engagement als sociaaldemocraat nader verklaar. Medio april hield ik in deze zaal een voordracht voor geschiedenisstudenten over hun kansen op de arbeidsmarkt. Hoe kon ik deze studenten, die mijn kinderen hadden kunnen zijn, duidelijk maken dat zij niet bij de pakken neer moeten gaan zitten? En dat tegen de achtergrond zelf te behoren tot de zogenaamde "verloren generatie" die in de jaren tachtig van de vorige eeuw op de arbeidsmarkt kwam, terwijl er bij mijn afstuderen al meer dan 1000 werkloze historici waren. De meesten van hen zijn na de nodige omzwervingen wel aan de bak gekomen, historici zijn veelzijdig, maar bevinden zich door de recessie toch vaak weer in de gevarenzone en kunnen dan weer van voren af aan beginnen...

Dat gaf me een bijzonder gevoel van verbondenheid met die jonge historici in de dop, want voor hen liggen de kansen op werk ook bepaald niet voor het oprapen en hun perspectieven zijn uiterst onzeker. Dat raakt me diep, ook als vader van twee kinderen die binnen afzienbare tijd op eigen benen moeten gaan staan. Als sociaaldemocraten ervaren we het als een opgave dat geen enkele generatie als verloren mag worden beschouwd. En daarbij heeft de politiek dus een grote verantwoordelijkheid, of het nu gaat om mensen met veel of juist heel weinig opleiding. Vooral jongeren verdienen dan onze steun, des te meer omdat versterking van hun kansen op emplooi en ontplooiing, waarvoor de sociaaldemocratie zich sterk wenst te maken, zo verbonden is met de solidariteit tussen groepen en generaties, waarop een rechtvaardige en humane samenleving dient te worden gebaseerd.

Sinds het verschijnen van het rapport "Grenzen aan de Groei" van de Club van Rome, nu ruim veertig jaar geleden, hadden we ons bewust kunnen zijn van de grote problemen waarmee we nu te kampen hebben. Al zijn dan niet alle scenario's uitgekomen, de kern het probleem is overeind gebleven en we hebben op zijn minst uitstelgedrag vertoont bij de aanpak daarvan. Onze ecologische voetafdruk is gewoon te groot, waardoor we een te zware wissel trekken op het milieu en de natuurlijke hulpbronnen. De voorziene groei van de wereldbevolking naar 9 miljard vergt zuinigheid met de voorraden die we nog hebben en inventiviteit bij het benutten van de mogelijkheden die er zijn, vanuit principes van duurzaamheid. We moeten nieuwe wegen vinden om de wereldbevolking afdoende bestaanszekerheid te bieden: een veilig dak boven je hoofd, schoon drinkwater, gezonde voeding adequate gezondheidszorg en uitstekend onderwijs, als basis voor ontplooiing en emplooi.

Tegen de achtergrond van deze macro-ontwikkelingen zijn we als Staten een bescheiden speler, maar de PvdA fractie is van mening dat we ons bij onze keuzes wel met de mondiale context moeten verstaan, want die raakt ons direct. Bij de behandeling van de jaarstukken, enige weken geleden, werd duidelijk dat onze Provincie er financieel relatief sterk voor staat. Maar ook dat er sprake is van onderbenutting van beschikbare middelen die node dienen te worden geinvesteerd. Dat geldt ook voor ons Provinciale vermogen, waarmee we, al dan niet via revolverende fondsen, publieke taken die onder druk staan kunnen ondersteunen. De Voorjaarsnota laat dan een behoedzaam omgaan met de middelen zien, via een passende mate aan bezuinigingen, waarbij er gerekend wordt met eventuele nieuwe reductie van de uitkeringen door het Rijk. Tegelijkertijd wordt er dan fors geinvesteerd in ontwikkelingen die je kunt samenvatten onder de noemers van versterking en verbinding. Onze fractie is hierbij vooral gericht op bevordering van werkgelegenheid.

De PvdA-fractie vindt de aandacht die in het Addendum bij het Collegeprogramma naar de jeugdwerkeloosheid uitgaat dan ook terecht. Het College heeft bescheiden middelen om direct iets aan deze problematiek te doen, dat realiseren we ons. Maar, College, hoe denkt u daaraan een bijdrage te leveren, ook via staand beleid? Is er ruimte om goede initiatieven, mede tot stand komende in overleg met de sociale partners, via incidentele impulsen de wind in de zeilen te helpen geven?

Eerder vandaag zijn de investeringen die gemoeid zijn met het RSP/MIT-pakket al uitvoerig aan de orde geweest. Het versterken van de bereikbaarheid van de stad, de economische motor in de regio, en de verbetering van verbindingen met diezelfde regio, die onze provinciegrenzen overstijgt, vindt de PvdA-fractie van groot maatschappelijk belang. Daarmee is in acute zin ook veel werkgelegenheid gemoeid, juist in die sectoren die door de recessie hard getroffen zijn. Heeft u in dit kader gedacht aan de kansen voor "social return" en, zo neen, ziet u die alsnog en wat denkt u daaraan te gaan doen?

Voor de PvdA-fractie blijft de Regio Groningen Assen van belang. Zij bescheidener van opzet, liggen er nog stevige opgaven, ook op sociaal gebied, die in samenhang dienen te worden opgelost Dat geldt ook voor de Internationale samenwerking. Ook die moet worden versterkt, mede met het oog op de Europese investeringsfondsen die we via de nieuwe programma's verbonden met "Horizon 2020" kunnen verwerven. De samenwerking in Noordelijk verband wint aan kracht als we die weten te verbinden met de ontwikkelingen bij onze Duitse buren. Het doet de PvdA-fractie goed dat het college daar oog voor heeft, via het aanhalen van betrekkingen in EDR verband. Maar we dienen een stevig gezamenlijk profiel neer te zetten, samen met de Duitse partners, om in Brussel nog beter gehoord en gezien te worden.

Er leven bij ons vragen als het gaat om de Europese investeringsfondsen en de regionale aanpak tot op heden. Kunt u ons aangeven wat het RIS oplevert voor de aansluiting van sterke en zwakke economische gebieden, zoals gevraagd in onze motie bij de Voorjaarsnota vorig jaar? En wat betekent de nieuwe Noordervisie in dat verband? Onderkent u de noodzaak om in dat kader de regionale arbeidsmarkt centraal te stellen? Kunnen we een hoog ambitieniveau vasthouden de komende jaren?

Dat hoge ambitieniveau geldt niet in de laatste plaats bij het versterken en verbinden van de technologische innovatie die op het gebied van duurzame energie, gezond ouder worden, hoogwaardige landbouw, watertechnologie en andere speerpunten die in de regio zijn en worden ontwikkeld. Er is veel in beweging gezet en de ontwikkeling is veelbelovend, maar we kunnen er niet omheen dat het recente rapport van onze Rekenkamer aangeeft dat de gedane investeringen tot en met 2011 nog onvoldoende aantoonbaar rendeerden. Dat geldt zeker ook de vertaalslag naar het MKB, waar een grote behoefte aan toepassing van innovatie bestaat, getuige ook de overtekening van het programma "Innovatief en Duurzaam Groningen". Ziet u overigens kansen om dit programma een vervolg te geven en beter te laten renderen?

De PvdA-fractie bepleit een betere cooerdinatie van de brede en daardoor soms sterk versnipperde inzet op het gebied van innovatieve ontwikkelingen. Onze fractie heeft bij de behandeling van de jaarstukken reeds gesproken over de in onze ogen gewenste samenwerking van instellingen en goede verbindingen tussen de verschillende initiatieven en subsidieregelingen. Om dit pleidooi kracht bij te zetten dienen we de volgende motie in (Motie: Verkenning samenwerkingsopties).

Onze provincie manifesteert zich als de energieregio van ons land en we doen er goed aan om dat imago nadrukkelijker op basis van concrete resultaten waar te maken. Via de recente aardbevingen in het Noordoosten van de provincie zijn we immers hard met de neus op de feiten gedrukt. Duidelijkis dat er grenzen zijn aan de winning van aardgas. Er moeten dus stappen worden gezet. Stappen met het oog op de veiligheid van onze inwoners en de integriteit van het onroerend goed, waaronder talloze kwetsbare monumenten. Stappen bij het beter benutten van hernieuwbare energiebronnen, waarmee ook de nodige werkgelegenheid gemoeid is.

In dit kader dient ook de bescherming van de natuurwaarden die in onze regio voorhanden zijn te worden genoemd. Los van de eigen waarde en betekenis hiervan, zoals ik die eerder in mijn beschouwing al aangaf in het kader van onze te forse ecologische voetafdruk, kan niet worden onderschat welk groot rustend kapitaal ermee gemoeid is, als het gaat om de aantrekkelijkheid van onze provincie voor recreatie en toerisme. En zo is versterking van de natuurwaarden, waar we via het Groenmanifest aan willen blijven werken, ook in tijden van bezuinigingen, toch ook weer verbonden met werkgelegenheid.

Versterking en verbinding is ook aan de orde voor de krimpgebieden. Mede dankzij onze inzet is Iedereen wel doordrongen van de ernst van de problematiek. In de nota 'Ruimte voor daadkracht' wordt een nieuwe visie uitgedragen. Niet alle heil is te verwachten van de overheden, omdat de daadkracht vooral uit de lokale bevolking moet komen. Maar aan die daadkracht, van onderaf, wordt royaal ruimte en faciliteiten geboden door het gevoerde beleid. Duidelijk is dat de opgave vele malen hoger ligt dan onze financiele polsstok lang is. Dat brengt meteen de ernst en omvang van de problematiek goed in kaart. Daarom is de PvdA-fractie erg tevreden over de extra inzet die het college wil plegen in Delfzijl, Winschoten en De Marne. Heeft u in dat kader overigens ook aan "social return" gedacht?

De PvdA-fractie vindt dat het Rijk ons bij deze opgaven beter tegemoet moet komen. Voor de krimpprovincies, waaronder Groningen, en de vier grote steden is een aanpassing op de regeling voor de heffing op sociale huur gewenst. We vragen aftrek op de verhuurdersheffing voor investeringen in woningverbetering, sloop, nieuwbouw en energiebesparende maatregelen. De aftrek die we vragen is niet kostendekkend, maar de corporaties en provincie zijn zelf ook bereid fors bij te dragen. De sloop- en vernieuwingsopgave is in de krimpregio's een onontkoombare opgave voor een betere balans tussen vraag en aanbod. Waardeverbetering is zeer gewenst en de beste manier om dit te doen is door te investeren in energiebesparende maatregelen, maatregelen die de vaste lasten van een woning enorm naar beneden kunnen bijstellen en zorgen voor toekomstgerichte investeringen in de voorraad.

Er zijn meer subsidiemogelijkheden en regelingen voorhanden. Soms sluiten ze op elkaar aan en soms is er overlap. De PvdA-fractie onderkent dat de provincie de gemeenten weliswaar een helpende hand biedt om bewoners door dit woud van regelingen te gidsen, maar het valt niet mee om alle mogelijkheden bij degenen die kunnen profiteren van de regelingen bekend te krijgen. Daar is toch nog wel een stap te zetten? Wat kunt u daaraan bijdragen?

De PvdA-fractie vindt dat al deze opgaven vragen om een sterke en daadkrachtige overheid, zoals ook uiteen gezet in het rapport "Grenzeloos gunnen". De bestuurlijke organisatie behoeft lokaal nadrukkelijk versterking, waarbij schaalvergroting een middel en geen doel op zich moet zijn. Wel moeten de gemeenten en provincie, via herziening van de onderlinge taakverdeling en rollen, bemeten zijn op de bestuurlijke opgaven in onze regio. Cruciaal hierbij zijn dan de heldere democratische legitimatie van en controle op de keuzes die er worden gemaakt, juist ook in tijden van bezuinigingen. Er moet iets te kiezen zijn, vanuit bestuurlijke autonomie en vanuit zo min mogelijk bestuurlijke drukte. Bij de gewenste cultuurverandering zien wij als PvdA nadrukkelijk ook onze eigen rol en verantwoordelijkheid, vanuit herijking van de kernwaarden van onze beweging.

Ik wil mijn eerste termijn daarom afsluiten, voorzitter, met een citaat uit het prachtige essay Het hart van de sociaaldemocratie (2012) van Bertus Mulder, voormalig Statenlid en Gedeputeerde in Fryslan namens onze partij, waarmee ik onze algemene beschouwing graag verbindt:

"Nu, ruim een eeuw naar haar oprichting, is er alle aanleiding voor de Nederlandse sociaaldemocratie om zich opnieuw te concentreren op haar oorspronkelijke opdracht: de organisatie van de economie en de arbeid naar maatstaven van sociale rechtvaardigheid en menselijke waardigheid. (...) Ordening en tegenkracht zijn nodig om de ongewenste effecten van de huidige economische ontwikkeling in te dammen en de weg van democratische arbeidsverhoudingen, innovatie en duurzaamheid in te slaan".

Voorzitter, de conclusie is helder: er is werk aan de winkel!

Bron: Nieuwsbank