Groenlinks: Actieplan tegen belastingontwijking

In Nederland betalen we allemaal belasting en hoe hoger je inkomen hoe meer belasting je betaalt. Dat is hard nodig, want van dat belastinggeld betalen we scholen, ziekenhuizen, wegen, politie-agenten en noem maar op. Publieke zaken waar we allemaal van profiteren. Bedrijven net zo goed als burgers, dus ook zij betalen belasting.

Hierbij is het rechtvaardig dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Nou is er alleen iets geks aan de hand. Waar dit principe geldt voor burgers en het midden- en kleinbedrijf, geldt voor internationaal opererende bedrijven een omgekeerde draaglast: hoe meer ze verdienen, hoe minder belasting zij betalen. Er zijn multinationals actief in Nederland, zoals Google en Apple, die slechts 2,5% belasting betalen over hun winst. Dat heeft onder andere te maken met de afspraken die zij kunnen maken met de Nederlandse belastingdienst. Dit maakt Nederland tot een belastingparadijs.

Met dank aan Nederland lopen overheden die belastinginkomsten hard nodig hebben, denk aan Griekenland, Spanje en ontwikkelingslanden, jaarlijks grote hoeveelheden belastinginkomsten mis (De Europese Commissie schat dat overheden in de EU jaarlijks 1.000 miljard euro mislopen door belastingontwijking en belastingfraude. De schattingen voor gemiste belastinginkomsten bij ontwikkelingslanden lopen uiteen van $50 tot $500 miljard per jaar). GroenLinks vindt dit onwenselijk, onrechtvaardig en niet-solidair. Het is ook niet in het belang van Nederland. Via de Europese Unie en ontwikkelingssamenwerking dragen we immers financieel bij aan de ondersteuning van deze landen. We willen dat ze sterke partners worden, zowel economisch als politiek. Dan werkt het averechts als we hun belastingdiensten het nakijken geven. Door belastingontwijking effectief tegen te gaan, werken we aan een structurele versterking van de overheidsinkomsten van ontwikkelingslanden en landen in Europa.

Op voorstel van GroenLinks komt het kabinet uiterlijk in juni met een actieplan om belastingontwijking aan te pakken. Wat ons betreft wordt dit een ambitieus plan dat de excessieve fiscale voordelen voor multinationals fors beperkt. Hier presenteren wij de tien maatregelen die wat ons betreft nodig zijn in Nederland en in de Europese Unie. Deze zouden niet mogen ontbreken in de plannen van het kabinet. Wij roepen het kabinet op deze voorstellen kern te maken van haar actieplan tegen belastingontwijking

Welke stappen kan Nederland zetten?

Stap 1: Van brievenbusbedrijven naar echte bedrijven

Nederland biedt talloze internationale bedrijven een Nederlandse postbus waardoor ze minder belasting betalen over de winsten die hun dochterondernemingen in andere landen maken. Uit onderzoek van de Volkskrant blijkt dat ruim de helft van multinationals uit Italie, Griekenland, Spanje en Portugal om belastingredenen een brievenbus-bv in Nederland heeft. Landen die met de grootst mogelijke moeite proberen om hun overheidsfinancien op orde te krijgen, lopen door de soepele belastingregels in Nederland miljarden mis. Er zijn snel scherpere regels nodig die voorkomen dat bedrijven zonder echte economische activiteit in Nederland kunnen profiteren van deze postbusconstructies. Daarom wil GroenLinks de substance-eisen, de voorwaarden waaraan bedrijven moeten voldoen om gebruik te mogen maken van de mogelijkheden die het Nederlandse fiscale stelsel biedt, aanscherpen. Het genereren van reele economische meerwaarde, bijvoorbeeld werkgelegenheid, mag bij deze eisen niet ontbreken.

Stap 2: Strenger toezicht ruling praktijken

In Nederland kunnen bedrijven een zogenaamde `advanced tax ruling' aanvragen. Via zo'n ruling krijgen bedrijven duidelijkheid over de wijze waarop specifieke bedrijfsstructuren en transacties in de toekomst zullen worden belast. Door deze afspraken met de belastingdienst kunnen bedrijven hun belastingdruk aanzienlijk verminderen. Om in aanmerking te komen voor een ruling gelden aanvullende substance-eisen. Echter maakt ook hierbij het genereren van echte economische activiteiten geen onderdeel uit van de eisen. Dat wil GroenLinks veranderen. Daarnaast moet de controle op deze eisen verbeterd worden. De aanvullende eisen worden op dit moment slechts in 100 - 200 gevallen per jaar getoetst. Ook wil GroenLinks dat bedrijven en Belastingdienst meer openheid geven over hun rulings.

Stap 3: Gaten in belastingverdragen herzien

Nederland heeft met meer dan 85 landen een belastingverdrag gesloten. Op papier moeten belastingverdragen tussen landen voorkomen dat bedrijven dubbel belasting betalen: in het land van vestiging en in het land waar ze actief zijn. In de praktijk komt het er vaak op neer dat bedrijven in beide landen geen belasting hoeven te betalen. Vooral ontwikkelingslanden lopen zo veel belastinginkomsten mis. GroenLinks wil effectieve anti-misbruikregels die voorkomen dat bedrijven geen of zeer weinig belasting betalen. Met deze regels kunnen belastingautoriteiten zich aanpassen aan de constant veranderende creatieve trucs van multinationals om weinig belasting te betalen. Zo wordt behalve de letter, ook de geest van belastingwetten nageleefd.

Uiteindelijk moeten de belastingverdragen met andere landen namens de hele Europese Unie worden afgesloten, zodat we het complexe en ondoorzichtige netwerk van bilaterale belastingverdragen, met alle ontwijkingsmogelijkheden van dien, kunnen afschaffen.

Stap 4: Beperken anonimiteit aandeelhouders

In Nederland is een aandeelhouder van een besloten vennootschap of niet-beursgenoteerde naamloze vennootschap alleen in het Handelsregister geregistreerd indien hij enig aandeelhouder is. Heeft een vennootschap meer aandeelhouders, dan wordt niet in het Handelsregister geregistreerd wie dat zijn. Het anoniem blijven van aandeelhouders kan leiden tot misbruik, belastingontduiking en witwassen. GroenLinks wil daarom meer transparantie met betrekking tot eigendomsrelaties. In het geval van niet-beursgenoteerde bedrijven zou bekend moeten zijn wie de uiteindelijk gerechtigden (ultimate benificial owner) met een `totaal' belang van 5% of meer zijn. (Voor beursgenoteerde bedrijven is het niet reeel te verwachten dat zij op ieder moment weten wie al hun aandeelhouders zijn. TaxJustice stelt voor dat voor beursgenoteerde bedrijven de meldingsplicht bij een belang van minimaal 3% uitgebreid wordt. Van deze aandeelhouders moet ook de uiteindelijke gerechtigde bekend worden.)

Stap 5: Versterking belastingstelsels ontwikkelingslanden

Ontwikkelingslanden derven nu nog veel belasting door hun ontoereikende belastingbeleid. Door het wereldwijde systeem van financiele transacties en het bestaan van talloze belastingparadijzen kunnen de belastingen gemakkelijk en met weinig risico worden ontdoken en ontweken. Hulp aan ontwikkelingslanden om hun belastingstelsel te versterken, is dus noodzakelijk. Een effectief belastingstelsel is cruciaal voor ontwikkeling. Het draagt bij aan openbare voorzieningen, armoedebestrijding, de opbouw van de staat en goed bestuur. Gelukkig lopen op dit terrein al internationale initiatieven, zoals de OECD Taskforce on Tax and Development. GroenLinks wil dat Nederland actief en financieel blijft bijdragen aan deze projecten en dat de Verenigde Naties hierin een sterkere rol krijgen.

Welke stappen kan de Europese Unie zetten?

Stap 6: Een goede Europese definitie van belastingparadijzen

Alle Europese landen hanteren een eigen definitie van wat een belastingparadijs is. Daar moet snel een goede Europese definitie voor in de plaats komen, met een Europese zwarte lijst. Dan kan de Europese Unie namelijk gezamenlijk sancties treffen tegen landen buiten de EU die het mogelijk maken om belasting te ontwijken. Een van de criteria die een land tot een belastingparadijs maken is als het bedrijven vrijstelt van belasting of belastingvoordelen biedt zonder dat die bedrijven een echte economische activiteit hebben in het land. In de voorzet die de Europese Commissie doet, geldt de definitie van belastingparadijzen alleen voor landen buiten de EU. GroenLinks vindt dat ook de landen van de EU zelf moeten zorgen dat ze in niets op belastingparadijzen lijken.

Stap 7: Verplichte openheid van bedrijven

De Europese Unie moet van alle internationale bedrijven eisen dat ze openheid geven over hun activiteiten per land (country by country reporting). Multinationals zijn actief in veel verschillende landen. In hun jaarverslagen is echter lang niet altijd duidelijk welke bedrijfsresultaten een multinational waar heeft behaald. En ook niet hoeveel belasting er in ieder land is betaald. Door deze verplichte openheid komt aan het licht als bedrijven nergens voldoende belasting betalen, of hun winsten onbelast wegsluizen uit ontwikkelingslanden. De overheden kunnen dan waar nodig actie ondernemen. In de nieuwe bankenwetgeving (CRD4) is recent, dankzij initiatief van de Europese groene fractie, geregeld dat country by country reporting verplicht wordt voor banken. Dit moet snel worden uitgebreid naar alle sectoren.

Stap 8: Afschaffen bankgeheim

Het bankgeheim in landen als Zwitserland, Luxemburg en Oostenrijk maakt het extra makkelijk voor bedrijven en rijke individuen om belasting te ontduiken. Alleen al het noodlijdende Griekenland loopt hierdoor miljarden aan belastinginkomsten mis. De EU-landen Luxemburg en Oostenrijk moeten stoppen met hun verzet tegen de mogelijkheid voor belastingdiensten om onderling automatisch gegevens uit te wisselen over alle vormen van inkomen. Dan kan de Europese Unie vervolgens Zwitserland en andere belastingparadijzen beter onder druk zetten om mee te werken aan de strijd tegen belastingontduiking.

Binnen OESO-verband en VN moet worden ingezet worden op een wereldwijd gestandaardiseerd systeem van automatische inlichtingenuitwisseling tussen belastingdiensten.

Stap 9: Een minimumtarief voor vennootschapsbelasting

Als eerste stap moeten de EU-landen akkoord gaan met het voorstel voor een gemeenschappelijke grondslag voor de vennootschapsbelasting dat al op de plank ligt. Het voorstel regelt dat de regels voor het betalen van vennootschapsbelasting in heel Europa gelijk worden getrokken. Dit maakt het voor Europese bedrijven lastiger om belasting te ontwijken als gevolg van de verschillen tussen 27 nationale belastingregels.

Maar een gemeenschappelijke grondslag voor de vennootschapsbelasting is niet voldoende om belastingconcurrentie tussen EU-landen tegen te gaan. Een Europees minimumtarief is de logische en de juiste vervolgstap zijn. Nu betalen bedrijven in Frankrijk 36% belasting over hun winst. In Nederland is dat 25% en in Ierland slechts 12,5%. Deze verschillen zetten druk op landen om hun belastingtarieven steeds verder te verlagen. Door deze race naar de bodem van de schatkist is het gemiddelde tarief voor vennootschapsbelasting in Europa afgenomen van 31,9% in 2000 tot 23% anno nu. Met een Europees minimumtarief komt er een einde aan de trend dat bedrijven steeds minder bijdragen aan publieke inkomsten.

Stap 10: Afschaffen veto

Om bovenstaand voorstel te kunnen realiseren, is het nodig dat de Europese samenwerking op belastinggebied een grote stap vooruit maakt. Volgens de huidige spelregels van de Europese Unie zijn belastingen in eerste instantie een nationale aangelegenheid. Europese samenwerking is alleen mogelijk als alle zevenentwintig EU-landen akkoord gaan, voordat wetgeving over belastingen gemaakt kan worden. De unanimiteit van alle 27 landen die nu is vereist, frustreert daadkrachtig optreden en speelt multinationals in de kaart. Niet zelden is Nederland een van de landen die samenwerking blokkeert en dus een aanpak van belastingontwijking in de weg staat. Nu Europa werkt aan meer economisch en politieke integratie, mag ook belastingbeleid niet langer taboe zijn. GroenLinks wil daarom dat Europese wetgeving tegen belastingontwijking niet langer door een enkel land kan worden geblokkeerd en dat het Europees Parlement erover meebeslist. Het huidige EU-verdrag staat toe dat het veto in belastingzaken wordt afgeschaft, als er voldoende politieke wil is bij nationale regeringen en parlementen. Het is hoog tijd dat het publieke debat hierover wordt gevoerd.

Bron: Nieuwsbank