overheid verleidt burger tot zorgzaamheid

De overheid krijgt een andere rol in de nieuwe verhoudingen en de rijksoverheid delegeert taken naar gemeenten. Tijdens de conferentie 'Eigen kracht ontkracht'' op 16 mei 2013 worden de resultaten van meerjarig onderzoek van de Universiteit van Amsterdam naar deze vraagstukken gepresenteerd en bediscussieerd op hun relevantie voor beleid en praktijk. "Het onderzoek maakt inzichtelijk dat de overheid al jaren bezig is met een collectieve 'herprogrammering' van de burger. Het onderzoek werpt een nieuw licht op de veranderende verhoudingen in de nieuwe verzorgingsstaat. De verhoudingen tussen overheid en burgers en die tussen professionals en vrijwilliger", aldus onderzoeker Evelien Tonkens. Het onderzoek maakt deel uit van het onderzoeksprogramma van Platform31 en is uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam in samenwerking met stedelijke partners. Tijdens de conferentie wordt een boek gepresenteerd dat de belangrijkste bevindingen van het onderzoek bevat.*)

De herziening van de verzorgingsstaat is vol op stoom. Mensen die zijn aangewezen op langdurige zorg hebben hun wettelijke recht op zorg onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zien verdwijnen. Burgers worden daarom gestimuleerd om zorg in eigen kring op te zoeken. De veranderingen lijken niet groot maar over het verloop van 15 jaar gaat het om een majeure sociale revolutie waarin de burger een volledig andere rol krijgt toebedeeld. In zorg, arbeidsre-integratie, leefbaarheid, sport, jeugdhulpverlening, kinderopvang en beheer van publieke voorzieningen als buurthuizen en bibliotheken moeten we minder van de overheid verwachten en meer van de burger.

De overheid pleit voor affectief burgerschap: zorgzame burgers die door affectieve banden in beweging komen. Burgers die positieve gevoelens koesteren voor elkaar en hun omgeving en hierdoor betrouwbare vervangers van betaalde krachten zullen zijn. De vrijwilliger lijkt de professional zo te kunnen vervangen. De nieuwe agenda van affectief burgerschap kent kansen, maar ook grote risico's, zoals overbelasting van vrijwilligers en mantelzorgers, grotere sekseongelijkheid , grote gaten in sociale voorzieningen, nieuwe sociale scheidslijnen en horig burgerschap: wel extra verantwoordelijkheid, maar niet meer macht en zeggenschap.

*) Het boek dat op 16 mei zal worden gepresenteerd is: Thomas Kampen, Imrat Verhoeven & Loes Verplanke (2013, red.) 'De affectieve burger. Hoe de overheid verleidt en verplicht tot zorgzaamheid', Amsterdam: Van Gennep. Het boek vormt samen met 'Als meedoen pijn doet. Affectief burgerschap in de wijk' (redactie: Evelien Tonkens & Mandy de Wilde, 2013) het duojaarboek van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken.

Bron: Nieuwsbank