Sporen naar het front Spoorwegmuseum

In het kader van 300 jaar Vrede van Utrecht organiseert Het Spoorwegmuseum in 2013 de tentoonstelling ‘Sporen naar het front’. De tentoonstelling laat zien welke invloed de spoorwegen hadden op de manier van oorlogsvoeren en hoe de verschillende treinen werden ingezet bij gewapende conflicten. De expositie omvat een groot aantal internationale bruiklenen, waaronder enkele oorlogslocomotieven, leger- en pantsertreinen.

Om de rol van de trein bij oorlogsvoering voor de bezoekers op aansprekende wijze voor het voetlicht te brengen, worden er een aantal thema’s behandeld. Elk thema wordt met foto’s uit heden en verleden, filmpjes, voorwerpen, diorama’s en persoonlijke getuigenissen aangekleed. De thema's zijn:

De transportpuzzel
De trein bood veel logistieke voordelen, met name als het ging om het transporteren van materieel, voedsel en paarden naar de frontlinies.

Troepenaanvoer
Niet alleen materieel, ook enorme hoeveelheden soldaten werden in treinen van en naar de frontlinies vervoerd.

Bewapende treinen
Al in de Amerikaanse Burgeroorlog werden pantsertreinen en stukken spoorgeschut ingezet. In de loop van de tijd werden deze afschrikwekkende treinen steeds geavanceerder en efficiënter.

Strategisch staal
Het spoor zelf speelde een strategische rol bij gewapende conflicten. Het kon snel worden aangelegd voor een plotselinge troepenverplaatsing of juist worden gesaboteerd.

Gewondenvervoer
De hospitaaltreinen zorgden ervoor dat gewonden zo snel mogelijk van het front konden worden weggevoerd en dus geen belemmerende factor meer bij de gevechten vormden.

Het thuisfront
Wat waren de consequenties van oorlogsvoering voor de ‘thuisblijvers’?

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vocht Japan als bondgenoot van Duitsland in Oost-Azië tegen de Geallieerden. In 1942 besloten de Japanners een spoorlijn tussen Birma (het huidige Myanmar) en Siam (Thailand) aan te leggen. Deze was bedoeld om de aanvoer van Japanse troepen en materialen naar het westelijke front te vergemakkelijken.

Dwangarbeid
Voor de realisatie van de spoorlijn werden behalve Japanse spoorwegtroepen ook ruim 160.000 Aziatische dwangarbeiders ingezet. Daarnaast werden circa 61.000 krijgsgevangen aan de spoorlijn te werk gesteld, onder wie bijna 18.000 Nederlanders. Vanwege de erbarmelijke arbeidsomstandigheden staat de spoorlijn ook wel bekend als ‘dodenspoorweg’. Van alle arbeiders vonden circa 100.000 mensen de dood, waaronder 2.782 Nederlanders.

Tentoonstelling
Dit onderwerp komt in de tentoonstelling 'Sporen naar het front' aan bod. Meer informatie is te lezen op de website van Stichting Herdenking Birma Siam Spoorlijn.

Revolutie in oorlogsvoering

Over de rol die de spoorwegen speelden bij de ontwikkeling van steden, economie en mobiliteit is veel geschreven. Dat de spoorwegen ook een revolutie in de oorlogsvoering veroorzaakten, is veel minder bekend.

Grootschaliger
Veldslagen tussen vijandelijke legers konden door de aanvoer van manschappen, wapens en voedsel veel langer duren, zich op meerdere fronten tegelijk afspelen en een grootschaliger karakter krijgen.

Oorlogen
Aan de hand van een aantal thema’s vertelt ‘Sporen naar het front’ het verhaal over de rol die de trein in oorlogstijd heeft gespeeld, van de Amerikaanse burgeroorlog, de Eerste en Tweede Wereldoorlog tot de Koude Oorlog.

300 jaar Vrede van Utrecht

In 2013 is het 300 jaar geleden dat de Vrede van Utrecht werd gesloten. Bij dit vredesverdrag werden de nieuwe machtsverhoudingen binnen Europa vastgelegd. De stad Utrecht viert dit belangrijke moment in de geschiedenis van de diplomatie met diverse feestelijkheden, culturele manifestaties en tentoonstellingen.

The Art of Making Peace
Ook Het Spoorwegmuseum is gevraagd na te denken over een tentoonstelling die bij het thema ‘The Art of Making Peace’ aansluit. Dat is op het eerste gezicht lastig, omdat enerzijds de spoorwegen in 1713 nog helemaal niet bestonden en anderzijds het thema niet voor de hand ligt in combinatie met de geschiedenis van de spoorwegen.

Trein in oorlogstijd
Het is echter wel goed mogelijk om juist de tegenhanger van vrede te belichten, namelijk de trein in oorlogstijd. Daarom zal Het Spoorwegmuseum in de tentoonstelling ‘Sporen naar het front’ inzichtelijk maken welke invloed de spoorwegen hadden op de manier van de oorlogsvoering in Europa en hoe de trein werd ingezet bij gewapende conflicten.

Bron: Spoorwegmuseum.nl

Als u wilt reageren op bovenstaand artikel dan kunt u mailen naar info@actueelnieuwsnederland.nl en schrijf duidelijk erbij over welk artikel het gaat.