De voorkeur van de mug

Muggensoorten die alleen mensen steken, komen door goede bestrijding steeds minder voor. Dat betekent echter niet dat er minder muggen zijn. Soorten die geen voorkeur hebben voor een mens of specifieke diersoort als gastheer rukken juist op. Onderzoekers willen weten wat dat betekent voor verspreiding van ziektes als malaria, knokkelkoorts en het West-Nijlvirus. 

Een groot aantal muggensoorten kan ziekten verspreiden. De verspreiding van zogenaamde vectorziekten is echter het meest effectief als de ziekteverwekker wordt overgedragen door muggen met een specifieke voorkeur voor een gastheer. Veel virussen of parasieten overleven namelijk alleen in een soort. Een voorbeeld hiervan is malaria. Pikt een mug de malariaparasiet op bij een mens, om vervolgens een bloedmaaltijd te nemen bij een koe, dan loopt de transmissiecyclus dood. Gaat de mug van mens naar mens, dan kan wel een besmetting plaatsvinden. Malaria wordt daarom verreweg het meest verspreid door muggen met een duidelijke voorkeur voor mensenbloed. Anderzijds zijn deze muggen het eenvoudigst te bestrijden. Is mensenbloed niet beschikbaar, dan stort een populatie in. Muggenpopulaties zonder voorkeur (verreweg de meeste soorten) zullen minder snel uitsterven, maar zijn minder effectief in het verspreiden van ziekten. 

Om die reden richt veel onderzoek naar de verspreiding van vectorziekten zich op de gastheervoorkeur van muggen. Twee Wageningse onderzoekers van het Laboratorium voor Entomologie, Willem Takken en Niels Verhulst, publiceerden een overzichtsartikel van de huidige stand van de wetenschap in The Annual Review of Entomology. Lees de samenvatting van het artikel `Host Preferences of Blood-Feeding Mosquitoes'. 

Voorkeur correct vaststellen 
"Om die gastheervoorkeuren goed te kunnen vaststellen, dient wel juist gemeten te worden", legt Verhulst uit. Muggen die zijn afgevangen in hutjes op het Afrikaanse platteland, zullen vaak mensenbloed bevatten. Ze zitten immers binnenshuis. "Maar daaraan kun je nog niet die conclusie verbinden dat die soort een voorkeur heeft voor mensen", verklaart Verhulst. Het kan ook een van de vele soorten zijn die geen gastheervoorkeur hebben. Ook zijn er muggen die hun gedrag eenvoudig aan de omgeving aanpassen. Er zijn muggensoorten bekend die bij voorkeur 's nachts mensen steken, maar die bij afwezigheid van mensen kunnen overschakelen op koeienbloed, dat ze overdag verzamelen. 

Wageningen UR doet naast veldonderzoek ook onderzoek in laboratoria, waarbij muggen gelokt worden met geuren. Dan is objectief vast te stellen voor welke gastheer muggensoorten een voorkeur hebben. Omdat ook daar nadelen aan zitten - bijvoorbeeld: muggen worden gevoed met bloed van proefdieren en kunnen zo wellicht een voorkeur voor dieren gaan ontwikkelen terwijl ze dat oorspronkelijk niet hadden - worden de gegevens uit die proeven gecombineerd met gegevens uit het veld. 

Parasiet beinvloedt mug 
Tevens is bekend dat parasieten het gedrag van muggen kunnen beinvloeden. Muggen die parasieten bij zich dragen, steken vaker. En gastheren die besmet zijn, worden aantrekkelijker gevonden door muggen, en dus vaker gestoken. Ook naar de werking van dit systeem wordt door Wageningen UR onderzoek gedaan. 

Overdracht naar andere soorten 
Daarnaast wil Verhulst gaan onderzoeken in welke mate muggen parasieten kunnen overbrengen van soorten die veel op elkaar lijken, bijvoorbeeld van apen op mensen.

© Nieuwsbank