In iedere paddenstoel schuilt een waaiertje

Wat Utrechtse biologen al vermoedden blijkt waar: het ‘waaiertje’ is de perfecte paddenstoel om paddenstoelvorming te onderzoeken. Samen met internationale collega’s presenteren zij deze week in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS de complete genetische blauwdruk van de champignon.  Wat blijkt: die heeft precies dezelfde genen om paddenstoelvorming in gang te zetten als het waaiertje. Dat biedt interessante perspectieven voor de teelt van champignons én paddenstoelen zoals eekhoorntjesbrood, die zich (nog) niet laten kweken. 

De onderzoeksgroep van Wösten identificeerde in 2010 als eerste de genen die de paddenstoelvorming aan of uit kunnen zetten. Dat deden ze voor een soort die makkelijk in het lab te kweken is en die genetisch modificeerbaar is: de Schizophyllum commune of het waaiertje.

Bij de ontrafeling van de genetische blauwdruk van de champignon bleek dat deze genen ook in de champignon voorkomen en actief zijn op het zelfde moment van ontwikkeling als in het waaiertje. Bovendien hebben we inmiddels ontdekt dat dezelfde genen ook in andere schimmels de paddenstoelvorming aanzetten’, licht prof.dr. Han Wösten, leider van het Utrechtse deel van het onderzoek toe. ‘Hieruit blijkt dat het waaiertje inderdaad een heel goed modelsysteem is om paddenstoelvorming te onderzoeken en daarmee te begrijpen.’

Grootste producent champignons ter wereld

De resultaten van het onderzoek zullen worden gebruikt om de champignonteelt efficiënter en meer controleerbaar te maken. Nederland is met een omzet van 300 miljoen euro per jaar de grootste producent van champignons ter wereld, na China en Amerika. Daarnaast biedt het mogelijkheden om via het waaiertje te ontdekken hoe ‘wilde’ paddenstoelen, zoals eekhoorntjesbrood, gekweekt kunnen worden op bijvoorbeeld houtsnippers of compost.

Paddenstoelen zijn bovendien niet alleen culinair interessant, ze kunnen ook bijdragen aan onze gezondheid. Zo bevatten ze stoffen die ons afweersysteem actief houden. ‘Paddenstoelen zijn eigenlijk kleine farmaceutische fabriekjes’, aldus Wösten, ‘ook daarom is het interessant om te weten hoe hun groei genetisch geregeld wordt.’

Publicatie

‘Genome sequence of the button mushroom Agaricus bisporus reveals mechanisms governing adaptation to a humic-rich ecological niche.’

PNAS oktober 2012, DOI: 10.1073/pnas.1206847109.

Dit onderzoek is medegefinancierd door Technologiestichting STW en het The Kluyver Centre for Genomics of Industrial Fermentation.